Zemin sondajı genel olarak zemine farklı çaplarda delik açma işlemidir. Zemin sondajı zemin etüt çalışmaları kapsamında araziden örselenmiş ve örselenmemiş örnekler almak ve arazi deneylerini gerçekleştirmek amacı ile yapılabileceği gibi sadece delgi maksadıyla da uygulanabilir.
Zemin sondajı türleri nelerdir?
Öncelikle sondaj makineleri türlerine bakacak olursak, zemin sondajları el burguları, motorlu burgular ve döner (rotary) sondajlar olarak üç grupta toplanabilir. El burguları ve ya motorlu burgular genellikle sığ incelemeler için (3-5 metre) kullanılabilir. Kohezyonlu, çakılsız, çok sert olmayan zeminler için uygundurlar. Rotary sondajlar ise bir kule yardımı ile birbirine uç uca eklenen tijlerden oluşan sislemlerle daha derin sondajlar için kullanılabilirler. Genellikle kamyon, kamyonet gibi araçlara monteli olarak kullanılırlar. Ayrıca elle taşınabilen ve arazide monte edilebilen portatif türleri olduğu gibi paletli yürüme aksamı üzerine monteli türleri de bulunmaktadır.
Zemin sondajı ekipmanları ve kullanım alanları
Sondaj ekipmanları olarak zeminden numuneler almaya yarayan karotiyer ucunda elmas, vidye gibi çeşitli türleri olan kesiciler ve ya matkap gibi parçalayıcılar kullanılmaktadır. Ucunda elmas kesiciler takılı olan karotiyerler ile zeminde ilerlenir ve bu esnada numune alınmak istenilen derinliklerden karotiyerin içerisine zemin ve ya kaya numuneleri alınabilir. Karotiyeri derinlere ulaştırmak için karotiyerin üzerine borular (tij) eklenir ve böylece istenilen derinliklere ulaşılır. Tijler ise birbirine eklenerek derinlik bu şekilde artırabilir. Tijlerin ucuna çeşitli matkap türleri takılarak numune almadan sondaja devam etmek de mümkündür.
Eğer sondaj çalışması jeolojik etüt kapsamında yapılıyor ise numune almak ve arazi deneylerini yapmak büyük önem arz eder. Zeminden örselenmemiş numune almak istendiğinde Shelby tüpü (UD) bir tijin ucuna takılır ve istenilen metreye kadar tijler eklenerek ulaşılır. Makine ile zemine baskı verilerek (döndürmeden) numunenin shelby tüpünün içine girmesi sağlanır. Yeterli miktarda numune tüpe alınınca tijler sökülerek takım yukarı çekilir ve UD numunesi korunarak numune hava almayacak şekilde muhafaza edilir.
Standart penetrasyon testi için ise SPT tüpü tije takılır ve deneyin yapılacağı metreye kadar tijler eklenerek ilerlenir. SPT tüpünün zemine teması sağlanınca zeminde 3×15 cm. ilerlenecek şekilde bir şahmerdan yardımı ile en üstteki tijin üzerine ağırlık düşürülerek vuruşlar yapılır. 3×15 cm. ilerlemeyi kaç vuruşta yaptığı not edilir. Deney tamamlanınca tijler sökülerek takım yukarı çekilir ve SPT tüpü içerisindeki örselenmemiş numune saklanarak laboratuarda ilgili deneylerde kullanılmak üzere muhafaza edilir. Zemin ve kaya ortamda numune alma yöntemleri değişmekle birlikte sondaj esnasında ve numune alımında çok hassas davranılmalıdır. Aksi durumlarda sondajın tekrarlanması gerekebilir.
Firmamız tarafından yapılan zemin sondajı çalışmaları konusunda uzman mühendis ve operatörlerce gerçekleştirilmektedir. Daha detaylı bilgi ve talepleriniz için lütfen firmamızla iletişime geçiniz.
Faydalı linkler: