Proktor testi (Kompaksiyon deneyi) mühendislik uygulamalarında kullanılan yapay dolguların su içeriklerine göre ne derecede sıkışabileceğini tespit etmemizi sağlar. Proktor testi laboratuar ortamında standart ve modifiye proktor testleri olarak yapılmaktadır.
Proktor testi ile dolguda sıkışma kontrolü
Dolgu çalışmaları genel olarak inşaat sahalarının yükseltilmesinde, kara yolları, demir yolları ve hava alanları pistlerinde, yük depolama alanlarında, yükleme – boşaltma yapılacak hareketli yüklerin bulunduğu alanlarda, barajlarda ve ya tabi zeminin kötü durumda olduğu inşaat öncesinde temel altı zeminin mukavemetini artırmak amacı ile yapılan çalışmalardır. Sıkıştırılmış dolgu alanlarında kullanılan malzemeler genellikle başka bir alandan kazılarak getirilmiş olan malzemeler olmaktadır. Getirilen bu malzemeler düzensizce rastgele alana serildiğinde ve sıkıştırma işlemine yeterince özen gösterilmediğinde permeabilitesi yüksek, düşük dayanımlı heterojen bir alan ortaya çıkacaktır. Bu durumun önüne geçebilmek için öncelikle serilecek olan dolgu malzemenin özelliklerine hakim olmak, sıkışma işlemine özen göstermek ve gerekli kalite kontrol testlerini uygulamak gerekmektedir.
Proktor testi hangi amaçla kullanılır? Hangi sonuçları verir?
Bu testlerden standart proktor ve modifiye proktor testleri laboratuar ortamında yapılmaktadır. Buradaki amaç sıkıştırılmış dolgu olarak kullanılacak yapay dolgu malzemesinin optimum su muhtevasını ve maksimum kuru birim hacim ağırlığını tespit etmektir. Teorik olarak zeminler hava, su ve tanelerden oluşurlar. Arazide serilmiş dolgu malzeme sıkıştırılırken kompaksiyonun gerçekleşmesi için statik ve ya dinamik yüklere ihtiyaç vardır. Malzemedeki hava bu yükler altında serbest kalıp dışarı çıkacak ve taneler birbirine yaklaşacaktır. Bu şekilde serilmiş malzemede bir hacim daralması olacak ve zemin sıkışacaktır.
Fakat burada en önemli kavram zeminin su muhtevasıdır. Çünkü sıkışma işlemi sırasında zemin içerisindeki su muhtevası az ise taneler arası sürtünme artacağından sıkışma zorlaşacaktır. Su muhtevası yüksek seviyelerde ise zemin içerisindeki hava hapsolur ve dışarı çıkamaz. Bu durumda da sıkışma zorlaşacaktır. Eğer zemin içerisinde uygun miktarda su muhtevası var ise zeminin uygulanan yükler altında sıkışması kolaylaşacaktır. Bu şekilde malzemenin en fazla sıkışmasını sağlayacak olan su içeriğine optimum su muhtevası adı verilmektedir. Laboratuarda gerçekleştirilen proktor testlerinde optimum su muhtevası ve bu su içeriğinde zeminin alabileceği maksimum kuru birim hacim ağırlığı bulunur.
Proktor testi arazi uygulamaları
Serilecek olan malzemenin optimum su muhtevası ve maksimum kuru birim hacim ağırlığı belirlendikten sonra, sıkışma yüzdesine ulaşmak için yani arazide serilmiş ve sıkıştırılmış olan dolgunun laboratuarda bulunan maksimum sıkışma değerine ne kadar yaklaşabildiğini tespit etmek için arazide kum konisi deneyi ve ya nükleer proktor testi yapılmalıdır. Arazi testlerinde ortaya çıkan değerler laboratuar ortamında gerçekleştirilen proktor testleri ile karşılaştırılır ve imal edilmiş olan dolgunun maksimum sıkışabilirliğe ne kadar yaklaştığı belirlenir ve raporlanır.
Arazide kum konisi deneyi çalışmalarımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Arazide nükleer proktor testi çalışmalarımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Proktor testleri hakkında detaylı bilgi, soru ve talepleriniz için lütfen firmamızla iletişime geçiniz.
Faydalı linkler: